Vaskülit, romatizmal damar iltihabı hastalığıdır. Bu iltihaplanma sonucunda damarın bulunduğu organ veya dokuda dolaşımın bozulması ve hasar meydana gelmesine neden olur ve sonuçta o organ görevini yapamaz.
Vaskülitler bazen tek bir organ veya dokuda sınırlı kalabilirler, örneğin deride sınırlı lökositoklastik vaskülitler gibi; veya yaygın olarak hem atar, hem toplar damarların hem büyük damarlar hem kapiller damarların etkilenmesi sonucu pek çok organda yetmezlik yaparak hayati tehdit edebilirler örneğin: Wegener granülomatozu, Churge-Strauss vasküliti, Poliarteritis Nodoza, Takayasu’ vasküliti gibi. Çok çeşitli bulgular verebilirler: el ve ayaklarda uyuşma, deride döküntü, nefes darlığı, öksürük, idrarla veya gaytayla kanama, gözde kızarıklık, ani görme kaybı, ani felç, ödem.. gibi
Vaskülit gelişiminde genetik faktörlerin çok önemli olduğu bilinmektedir. Ancak yatkın olan genlerin birden hastalık gelişmesine denen olacak proteinleri üretmeye başlamaları çevresel faktörlerin (sigara, enfeksiyonlar, göçler, iklim değişiklikleri, diyet değişiklikleri, stres) bu genleri etkilemesi ile olur. O zamana kadar faaliyet göstermeyen gen bölgesi epigenetik faktörle tetiklenerek çalışmaya başlar ve ürettiği protein yapılar bağışıklık sistemimiz tarafından yabancı olarak algılandığı için ortadan kaldırılmaya çalışılır ve bu da inflamasyonun başlamasına ve iltihabın gelişmesine neden olur.
Her cinsiyette her yaş gurubunda görülebilir. Bazı tipleri belirli yaşlarda veya cinsiyette daha fazla görülebilir. Örneğin Kawasaki Hastalığı’nın çocukluk yaş gurubunda daha fazla görülmesi, Temporal arteritin ise daha ileri yaş gurubunda görülmesi gibi.
Romatologlar tarafından alınacak iyi bir ve yapılan muayene temel tanı yöntemidir. Bunu destekleyecek kan tahlilleri, ileri görüntüleme tetkikleri ve doku biyopsisi gerekebilir. Bu tahliller hem vasküliti sınıflandırmak hem de etkilediği organ ve sistemleri belirlemek için gereklidir.
Vaskülit tedavisi romatoloji uzmanları tarafından yapılır. Vaskülit tanısı konur konmaz ilk verilecek ajan kortizon preparatlarıdır. Vaskülit tiplendirmesi yapıldıktan ve etkilenen organ-doku dağılımı belirlendikten sonra DMARD dediğimiz uzun etkili ajanlardan biri veya birkaçı seçilebilir.